Аурудың қоздырғышы-сальмонелла туысына жататын таяқшалы бактериялар. Бұл бактерияларды алғаш рет 1885 жылы Америка ғалымдары Дж.Смит пен Д.Сальмон обамен ауырған шошқалардан тапқан.
Қазіргі кезде 2500-ден астам сальмонелла бактериясы бар. Сальмонеллалар сыртқы ортада қолайлы жағдай туса, көбейе береді. Олар суда 5, ет-шұжық, сары майда 4 айға, сүтте 20 күнге, ірімшікте 1 жылға дейін тіршілігін жоймайды. Малға беретін жемдерде 10 ай, топырақта 18 айға дейін сақталады.
Сальмонеллалар-негізінен көптеген жабайы және үй жануарларының ішек жолының қалыпты микрофлорасы. Адамдарға сальмонеллез әртүрлі үй жануарлары мен құстардан жұғады. Ауру, әсіресе, нәрестелер мен қарт адамдарда ауыр өтеді. Ауруды зертханада арнайы бактериологиялық (қан, нәжіс, құсық қалдығынан алынады) және серологиялық әдіспен анықтайды.
Емі: асқазанды жедел жуып-шаяды, дененің улануын әлсірететін, жоғалтқан тұз-су балансын қалпына келтіретін әртүрлі сұйықтықтарды тамырға құю, витаминдер, бактериофагтар, антибиотиктер (левомицетин, циклофлоксацин, тағы басқа) қабылдау. Сальмонеллезбен күресу және оның алдын алу үшін санитариялық-гигиеналық, ветеринариялық және індетке қарсы шаралар кешені жүргізіледі.
Сальмонеллездің инкубациялық кезеңі бірнеше сағаттан екі күнге дейін созылуы мүмкін. Клиникалық көріністер аурудың нұсқасына байланысты. Ең көп таралған нысаны-сальмонеллездің асқазан-ішек түріндегі нұсқасы. Бұл жалпы интоксикация және су-тұз алмасуының бұзылуымен сипатталады. Ауру дереу басталады, безгек және мас болу белгілері бар (бас ауруы, әлсіздік). Сосын, іштің ішіне спастикалық сипатта болатын ауырсыну пайда болады, жүрек айнуы және жиі құсу. Көп ұзамай диареяға қосылады, фекальді массалар тез сулы болып кетеді, олардың жасыл түстері кейде байқалады. Диарея және құсу аурудың ауырлығына байланысты басқа жиілікте болады. Құсу және дефекация кезінде бөлінген сұйықтықтың көптігі дегидратацияның дамуына әкеледі.
Күнделікті тұрмыста әр адам жеке бас гигиенасын және тамақты дайындаудың (кондитерлік, кулинарлық өнімдердің, салаттардың ) ережесін, дайын өнімдерді пайдалану мерзімі мен сақтау мерзімін қатаң қадағалай отырып, сальмонеллез ауруының алдын ала алады. Сонымен қатар сальмонеллез инфекциясының алдын алуда тамақ өнімдерінің термиялық өңдеу ережелерін сақтау аса маңызды, әсіресе ет, сүт және құс өнімдерін, сонымен қатар кулинарлық, кондитерлік, сүт өнімдері, тез бұзылатын тағамдар. Көкөністерді, жемістерді пайдаланар алдында таза ағынды сумен мұқият жуу қажет. Белгісіз су қоймаларынан, әсіресе ашық су қоймаларынан суды пайдалануға болмайды.
Осы ережелерді есте сақтау сальмонеллез инфекциясының алдын алудағы маңызды шаралар болып табылады.

Байдилда Шиналиев,
Жамбыл облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаментінің басшысы.